Żagań: miasto nad Bobrem i Czerną Wielką

Tego szukamy w Żaganiu

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Żagań praca, pogoda Żagań, Żagań, mzk Żagań, hejted Żagań, urząd miasta Żagań.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Żaganiu, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.
Skorzystaj i dowiedz się o danych dotyczących Żagania!

---

Miasto Żagań posiada bogatą historię sięgającą ponad 800 lat, a świadectwem jego dawnej świetności są liczne zabytki, które nadają mu wyjątkowy charakter i atmosferę. To niezwykłe miejsce, a jego niezwykłość wyraża się przede wszystkim przez ludzi, którzy kiedyś tu zamieszkiwali oraz tych, którzy kształtują jego teraźniejszość.

Według legendy księżniczka Żaganna z rodu Kraka, córka Wandy, miała założyć Żagań w 700 r. Chociaż dokładna lokalizacja pierwszego grodu pozostaje nieustalona, przypuszcza się, że znajdował się nad Bobrem, około 1,5 km na północ od obecnego miasta. Chronił on ważną przeprawę, stanowiącą część istotnego szlaku handlowego znanego jako Niski Trakt, łączący Wielkopolskę z południowymi Niemcami. W roku 1140 Bolesław III Kędzierzawy przeniósł Żagań na obecne miejsce. W XIII wieku w okolicach żagańskiego grodu kasztelańskiego powstała osada targowa, umiejscowiona obecnie w miejscowości Stary Żagań, gdzie zachowany jest romański kościół. Niewygodna lokalizacja osady w warunkach gospodarczych XIII wieku w stosunku do głównego szlaku handlowego doprowadziła do przeniesienia traktu w roku 1228, bliżej obecnej przeprawy na terenie śródmieścia.

Nazwa miasta założonego w około 1230 r. na prawie magdeburskim, wywodząca się ze słowiańskiego pochodzenia, związana jest z polskim słowem zagon. Początkowo nazwę Żagań nosiła wieś znajdująca się na północ od obecnego miasta, obecnie znana jako Stary Żagań. W jej pobliżu istniał brod przez rzekę Bóbr, a prawdopodobnie również przedlokacyjna osada typu targowego. Kasztelania założona pod koniec XII wieku przez polskich władców na wzniesieniu zamkowym na północny-zachód od obecnego miasta otrzymała nazwę od położonej w jej pobliżu polskiej wsi – Żagań.

Kasztelan żagański Stefan (Stephanus de Sagan castelanus) został po raz pierwszy wymieniony jako świadek w dokumencie wydanym przez Henryka Brodatego dla klasztoru w Lubiążu w 1202 r. Mimo braku zachowanego dokumentu lokacyjnego miasta wiadomo, że Szprotawa, lokowana w 1260 r., otrzymała prawa miejskie wzorowane na Żaganiu.

Przedlokacyjna osada targowa prawdopodobnie istniała w okolicach kościoła parafialnego. W nowej konfiguracji topograficznej osada miała sprzyjające warunki do gospodarczego i przestrzennego rozwoju. Plan lokacyjnego ośrodka opierał się na nowych zasadach urbanistycznych, tworząc regularny układ ulic wybiegających pod kątem prostym z czworobocznego rynku. Obszar miasta był ograniczony, obejmując rynek i przyległe ulice. Od wschodu granicę stanowiła ulica Długa, a z pozostałych stron – fragmentarycznie zachowane mury miejskie. Miasto otoczone było drewniano-ziemnymi umocnieniami, łączącymi się z książęcym zamkiem na zachodnim krańcu, gdzie później powstał klasztor augustianów.

Około 1280 r. nastąpiło poszerzenie obszaru miejskiego w kierunku wschodnim. Nowa część miasta była podzielona na dwie części: jedna przeznaczona była pod rozbudowę miejską, natomiast druga, południowo-wschodnia, pozostawała pod kontrolą księcia jako teren przyległy do zamku. Na obrzeżach nowego obszaru miejskiego wzniesiono imponujące obiekty architektoniczne, takie jak książęcy zamek i klasztor Franciszkanów. Całość obszaru została otoczona kamiennymi murami, z trzema bramami: Żarską od zachodu, Szprotawską od wschodu i Szpitalną od północy.

Ukształtowany w XIII wieku układ przestrzenny stanowił fundament planowania miasta przez wieki, zachowując swoją strukturę bez istotnych zmian do czasów współczesnych. Wraz z monumentalnymi budowlami pałaców i świątyń, tworzył zespół urbanistyczny o wysokich wartościach zabytkowych.

W XIV wieku zabudowa miasta rozszerzyła się poza obręby fortyfikacji, rozwijając się zarówno za bramami, jak i wzdłuż dróg, tworząc przedmieścia. Początek intensywnego rozwoju przestrzennego Żagania miał miejsce pod koniec XVIII wieku, a w XIX wieku miasto ekspansywnie rozrosło się we wszystkich kierunkach od średniowiecznego centrum. Poza obszarem Bobru powstała dzielnica przemysłowa, gdzie zbudowano dworzec kolejowy oraz liczne fabryki.

Od końca XIII wieku do 1472 r. Żagań pełnił rolę stolicy niezależnego księstwa, które było zarządzane przez Piastów Śląskich z linii głogowskiej. W 1472 roku księstwo zostało sprzedane książętom saskim. Kolejnymi właścicielami, począwszy od 1634 r., byli Habsburgowie, a następnie Lobkowiczowie.

W 1627 r. cesarz Ferdynand II sprzedał księstwo Albrechtowi von Wallensteinowi, dowódcy swoich wojsk. Dziewiętnaście lat później, w 1646 r., księstwo zostało nabyte przez księcia Vaclava Eusebiusa von Lobkowicza. W 1786 r. księstwo zostało zakupione przez Piotra Birona, księcia kurlandzkiego, a w 1842 r. nabyła je księżna Dorota de Talleyrand-Périgord.

Żagań związany jest z wieloma wybitnymi postaciami ze świata kultury i sztuki. Wśród architektów, rzeźbiarzy i malarzy wymienia się takich mistrzów jak Antonio della Porta, Jan Urbański, Walenty Schultze, Jerzy Neunhertz. W latach 1628-1630 słynny astronom Johannes Kepler mieszkał w Żaganiu, a także przebywał tu znany francuski pisarz Henry Beyle (Stendhal) oraz opat Johann Ignaz von Felbiger, pedagog i reformator oświaty. Von Felbiger zasłynął również tym, że jako pierwszy na Śląsku w 1770 r. zainstalował odgromnik (piorunochron) na wieży kościoła parafialnego.

---

Więcej aktualności z Żagania